Сиромаштијата и нееднаквоста во Македонија имаат незначително подобрување во последните години. Подобрувањето е главно водено од трансферите за пензии (прв график). Но, најранливите и исклучените семејства не го чувствуваат ова подобрување. Стапката на сиромаштијата кај невработените е 44% (втор график), кај самохран родител со издржувани деца е скоро 30%, а кај домаќинства со двајца возрасни со три и повеќе издржувани деца е скоро 50%. За разлика до пред неколку години, кога за овој проблем многу малку се зборуваше, сега забележуваме поголема свест и дебата дека овој проблем постои. Но, реално, не се преземаат (или се многу малку) мерки кои ќе го решат на долг рок. Од досега преземените мерки, сите се главно парични: незначително зголемување на социјална помош, детски паричен додаток, паричен додаток за инвалидитет, еднократна парична помош. Паричните бенефити ги ублажуваат проблемите, но не ги решаваат трајно бидејќи не им вградуваат вештини на луѓето, не им ја зголемуваат нивната интегрираност во опшеството, самоодржливост и можноста за излегување од сиромаштијата.
Во едно теренско истражување, интервјуиравме мајка од семејство со двајца невработени и издржувани деца. Семејството користеше социјална помош, но децата не одеа на училиште. На прашањето зошто не одат во училиште, мајката со тага објасни: „Се срамат. Кога другарчината јадат, јас немам ниту 10 денари за кифла да им дадам. А, и облеката не е соодветна, зимно време одат со скинати патики, може да се разболат“. Овој одговор ми предизвика бура мисли, за ефективноста на паричната помош, за мултидимензионалните проблеми на семејствата, за можноста да успееш во зависност од „среќата“.
За решавање на проблемот со сиромаштија и нееднаквоста, потребни се мерки кои на луѓето ќе им овозможат еднакви можности и кои водат кон долгорочни промени на нивните карактеристики: еднакви можности за образование, здравство, вработливост. Можностите треба да постојат уште од градинка. Така, можноста за пристап до градинка за децата од социјални семејства ќе ги интегрира во образовниот процес уште од најрана возраст, а на мајката ќе и овозможи слободно време за работа. Бесплатниот оброк во училиште, униформа или облека за училиште, ќе придонесат децата со задоволство ќе посетуваат настава. Прво, нема да се чувствуваат нееднакви. Второ, повисокото образование ги зголемува шансите за искачување на повисока социјална скала и побрзо излегување од сиромаштијата. Дополнително, бесплатни дополнителни обуки, како втор јазик, за децата од ранливи и исклучени семејства ќе пружат еднакви образовни можности, вештини, и едукација која ќе им ги отвори вратите подоцна во животот. Еднакви можности за пристап до здравствени услуги се друга форма на непарични мерки: не само бесплатни услуги за најранливите, туку и редовните посети од здравствени работници, посебно во руралните средини, ќе води кон поздрава нација и попродуктивна работна сила. И на крај, поеднакви можности ќе овозможат мерки за поголема вработливост, како обуки, доедукација, преквалификација и менторство за возрасни-тешко вработливи лица, кои ќе им овозможат поголема самоодржливост. Да не заборавиме, проблемот на сиромаштија е мултидимензионален, и потребни се мултидимензионални мерки за решавање.
Благица Петрески, докторант
Извршен директор во Finance Think
Comments
Post a Comment