Вредноста на доларот во изминатиот период постојано расте. Јакнењето на американското стопанство, значително помалите загуби на работните места во однос на очекуваните во САД и лошите изгледи за пораст на другите валути од другите делови на светот ја зголемија вредноста на доларот. Истовремено, еврото слабее. Ова се должи на неколку фактори кои се случуваат во исто време. Прв фактор е тоа што Европската централна банка започна масивна програма на квантитативно олеснување. Тоа значи дека во следните 18 месеци 60 милијарди евра ќе бидат инјектирани во Европската економија. Овој потег ќе биде проследен со намалени референтни каматни стапки, како “битка” со дефлацијата во Еврозоната. Во истиот период кога Европската централна банка ја намалува референтната каматна стапка, Федералните резерви на САД водат монетарна политика каде таргетира повисока референтна каматна стапка. Да не го изоставиме еден од поважните виновници за падот на вредноста на еврото, тоа е Грција. Со тоа што беше пролонгиран периодот од четири месеци за отплаќање на долгот, се додаде дополнителен притисок врз вредноста на еврото да се движи надолу.
Се смета дека за скоро вредноста на доларот и вредноста на еврото ќе се изедначат. Ова е можеби најизразената војна на валути во поновата историја на девизниот пазар.
Кој губи а кој добива од ваквите валутни промени? Американците се оние кои први добиваат. Со зајакнувањето на доларот добиваат многу повисока куповна моќ. Со истата сума на долари можат да купат многу повеќе добра. Глобално тргуваните стоки, злато, нафта и деривати се изразени во долари. Нивната цена ќе поскапи за неамериканските купувачи. Ако претпоставиме дека побарувачката за овие стоки ќе остане иста, големите компании на нафта и нафтени деривати ке бидат едни од најголемите добитници. И најважно, ако сакате да патувате низ Европа, сега е вистинското време, зашто кроасаната во Париз е скоро 15% поефтина до порано. За сметка на добитниците, некој мора да губи. На прво место ќе бидат компаниите на САД кои тргуваат со Европа, од каде извира нивниот приход и добивка, деноминирани во туѓа валута. Европа во целост, заедно со банките во Европа ќе бидат едни од главните губитници заради намалените каматни стапки, а тука ќе им се придружат и авионските компании, заради горивото што го плаќаат во долари.
Што претставува тоа за македонската економија? Трговската размена на Македонија е главно со земји со кои се тргува во евра. Оттука, добивките од апрецијацијата на доларот се скромни, само 11% од извозот е деноминиран во долари. Поголема добивка од силниот долар за Македонија е пониската цена на нафта и нафтени деривати, како и добивката на тие што направиле вложувања во долари. Уште една критична точка која ја предизвикува зголемувањето на вредноста на доларот е целосниот долг кој Македонија го има кон ММФ. Тој изнесува 173,3 милиони американски долари. Ако овој долг се отплати предвремено, тогаш заштедата денес би била многу поголема за разлика од тоа ако се отплати на редовниот ден на отплата.
Тереза Кочовска
Економски аналитичар во Finance Think
Comments
Post a Comment