Започна
расправата за Буџетот за наредната 2014 година. До крајот на годината ќе бидеме
сведоци на жестоки дебати по ова прашање. И само тоа. Само обични набљудувачи
на расправата во Собранието. Иако во светот, во процесот на креирање и изгласување
на Буџетот учествуваат не само владини претставници и парламентарци, туку и
припадници на граѓанското општество, па дури и пошироката јавност, кај нас еден
и единствен кој има ингиренции за изготвување и донесување на Буџетот е
Министерот за финансии. Прва разлика.
Основната цел на
еден Буџет е да обезбеди повисок економски раст и поголема социјална стабилност
во годината што следи. Односно, секој Буџет има две компоненти: развојна и
социјална. Првата, развојната, е насочена кон постигнување на првата цел,
повисок економски раст, а социјалната компонента треба да обезбеди повисока
социјална стабилност во однос на претходните години. Во светот, развојната
компонента вклучува инвестиции во патишта, болници, училишта, студентски
домови, а кај нас инвестиции во бронза. Втора разлика. Крпени автопати,
руинирани училишта, болници без основна апаратура и студентски домови без
човечки услови за живеење се резултат на ваквиот Буџет. Но, тука се илјадниците
фигури на незнајни (со мали исклучоци) јунаци, за кои до ден денес не ми е
јасно како ќе ја развијат економијата, освен што мојата и генерациите после
мене, не задолжија до гуша.
Еве и една
светла точка. Социјалната компонента. Зголемувањето на социјалните надоместоци
е добро, иако не верувам дека и така зголемени се доволни за извршување на
основните човечки потреби. Долго време се прашував дали е можно да се
преживее месецот со 1100 денари?
Илјадниците околу мене кои вака преживуваат
ми докажаа дека било возможно, а како, само тие си знаат. Добро е и зголемувањето
на пензиите и платите на јавните административци за 5% од март и октомври,
соодветно. Во светот ова се прави континуирано, а кај нас нели празници (читај
избори) се ближат. Трета разлика.
Сиромаштијата и
нејзиното искоренување, како една од Милениумските цели на Обединетите Нации и
стратешки приоритет на нашата Влада, е горлив проблем одамна. Во Буџетот на РМ
постојат бројни програми и мерки кои се насочени кон решавање на овој проблем.
Активни мерки за намалување на сиромаштијата, поттикнување на вработувањето на
социјално загрозени лица, изградба на социјални станови, ревитализација и електификација
на напуштени села, субвенционирање на вработувањето на лица со инвалидитет итн.
Бесконечна листа која го пали светлото на крајот на тунелот. Ама, кога ќе
стигнеш на крајот, сфаќаш дека сијалицата одамна прегорела. За сите овие активни
програми чија основна цел е намалување на сиромаштијата, во Буџетот се
издвојуваат помалку од 1% од вкупните средства. Така било години наназад,
мислам дека така ќе биде и следнава година. Во чуда одамна не верувам. Ако се
знае дека во светот, најголем дел од Буџетот се користи за финансирање на
програми за намалување на сиромаштијата, а кај нас само еден мизерен процент,
тогаш четвртата разлика се гледа од авион.
Пасивните мерки
за намалување на сиромаштијата пак, се составени од различните видови социјални
трансфери кои им се доделуваат на лица изложени на социјален ризик. И овде
листата е долга: социјална заштита, институционална заштита, неинституционална
заштита, финансиска помош за деца без родители, за мајки на трето дете, мајки
на четврто дете, здравствена заштита итн. Сите сме слушнале за социјална помош
и детски додаток, затоа што познаваме еден куп луѓе кои се корисници на ваков
вид помош. По број се многу, ама по квалитет се никакви. Обезбедуваат средства
за (не)живот, под секое достоинствено ниво за нормално живеење. И пак ќе го
поставам прашањето чиј одговор боли. Може ли да се преживее месецот со 1100
денари? Петтата разлика лежи во одговорот.
Разлики колку
сакаш, видливи со голо око. Може да се забележат уште при отворање на влезната
врата од домот. Бронза и сиромаштија насекаде. Ама тоа е. Сиромашна држава –
сиромашен Буџет.
М-р Деспина Петреска
Економски аналитичар во „Finance Think”
Comments
Post a Comment